Na mapie instytucji promujących nasz kraj na Słowacji pojawiła się nowa placówka. W dniu 9 października 2012 roku w Bańskiej Bystrzycy zostało otwarte Centrum Języka i Kultury Polskiej (Centrum poľského jazyka a kultúry). Jest ono niezależną jednostką, działającą w ramach Katedry Języków Słowiańskich Uniwersytetu Mateja Bela
Centrum, które powstało przy wsparciu Ambasady RP i Instytutu Polskiego w Bratysławie, ma na celu popularyzację języka i kultury polskiej, wspieranie słowacko-polskiego dialogu międzykulturowego oraz pogłębianie współpracy między słowackimi i polskimi instytucjami edukacyjnymi, naukowymi i kulturalnymi.
Analogiczną współpracę z UMB podjęli już wcześniej Francuzi oraz Chińczycy, promując swoje języki i kulturę. CJiKP jest trzecią tego typu jednostką, a jej pracownikami są nauczyciele akademiccy bańskobystrzyckiej polonistyki: prof. Władysław Śliwiński, dr Gabriela Olchowa, dr Anita Račáková oraz autor niniejszego tekstu.
W uroczystości otwarcia wzięli udział JE ambasador RP na Słowacji Andrzej Krawczyk, dyrektorzy Instytutu Polskiego w Bratysławie Andrzej Jagodziński i Tomasz Grabiński, wiceprezydent miasta Bańska Bystrzyca Katarína Čižmárová, przedstawiciel Instytutu Pamięci Narodowej Przemysław Gasztold-Seń oraz naukowcy i pedagodzy z polskich uniwersytetów: Jagiellońskiego, Śląskiego i Rzeszowskiego.
Uniwersytet Mateja Bela reprezentowali JM rektor prof. Beata Kosová, prorektor i prodziekan ds. współpracy międzynarodowej oraz dziekani poszczególnych wydziałów. Obecni byli też oczywiście studenci, w największej liczbie poloniści, ale były też reprezentacje takich kierunków, jak historia czy stosunki międzynarodowe. Pojawili się też studenci z Polski, uczący się na UMB w ramach różnych programów stypendialnych, oraz zainteresowani mieszkańcy miasta.
W dniu otwarcia można było wysłuchać ciekawych wykładów: na temat historii polskich uniwersytetów mówił ambasador A. Krawczyk, o dyplomacji publicznej i kulturalnej dyrektor Instytutu Polskiego A. Jagodziński, o znaczeniu„Solidarności” w europejskiej tradycji oporu wobec totalitaryzmów P. Gasztold-Seń, o autostereotypach Polaków i Słowaków prof. U. Żydek-Bednarczuk z Uniwersytetu Śląskiego (przez cztery lata również pracownik UMB).
Można było też obejrzeć wystawę Fenomen „Solidarności“. Migawki z dziejów Polski 1980-1981 (czynna do końca listopada), specjalnie na tę okazję sprowadzoną z Warszawy, której otwarcia dokonał przedstawiciel IPN. Wieczorem zaś odbył się koncert znakomitej wrocławskiej grupy Őszibarack.
Dzięki inicjatywie pracowników centrum nawiązana została współpraca z instytucjami polskimi, które wspierają działania Polaków za granicą, oraz działania środowisk zagranicznych, w których orbicie zainteresowań leży kultura polska. Poza wspomnianym już Instytutem Pamięci Narodowej (z którym planowane są kolejne wspólne przedsięwzięcia) centrum pozyskało do współpracy Instytut Książki.
W nieodległej przyszłości mają się tu odbyć warsztaty dla tłumaczy literatury polskiej na język słowacki, a już na listopad zaplanowana została organizacja seminarium polsko-słowackiego, które będzie się odbywać corocznie w dzień polskiego Święta Niepodległości.
Imprezy centrum realizowane będą nie tylko na uniwersytecie, ale także poza jego murami, na przykład w miejscowym oddziale Państwowej Biblioteki Naukowej, w Centrum Kultury Niezależnej „Záhrada” czy też z wykorzystaniem obiektów, zarządzanych przez Park Kultury i Wypoczynku Bańska Bystrzyca.
Centrum chce rozszerzyć swoją ofertę o spotkania z polskimi pisarzami, naukowcami, o koncerty, przedstawienia, seminaria, konferencje, wykłady, warsztaty, wreszcie kursy językowe. Warto zaznaczyć, że istnieje już biblioteka CJiKP, której zbiory są regularnie powiększane dzięki wsparciu Instytutu Polskiego, konsulatu, fundacji wspierających Polaków za granicą, Instytutu Książki oraz Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Ze zbiorów mogą korzystać nie tylko studenci UMB, ale i wszyscy zainteresowani. Wkrótce ruszy strona internetowa centrum, a już teraz działa jego profil na facebooku – Centrum poľského jazyka a kultúry v Banskej Bystici, na ktorym regularnie są publikowane wiadomości dotyczące zarówno samego centrum, jak i wszelkich przedsięwzięć, promujących polską kulturę w Bańskiej Bystrzcy i regionie środkowosłowackim.
Jakub Pacześniak, Polonistyka UMB, CJiKP w Bańskiej Bystrzycy
