RETROHITY
Ktoś, kto wysłał w życiu choć jedną, będzie wiedział o czym mowa: kartki pocztowe, mówiące o tym, że ktoś o nas pamięta, przekazujące ciepłe słowa z okazji świąt, urodzin, imienin, bliskich i dalekich podróży, krótko mówiąc – pocztówki.
Druga połowa grudnia to jeden z okresów w roku, kiedy poczta walczy, a może raczej walczyła ze wzmożonym wzrostem przesyłek. Państwo wysyłają jeszcze kartki świąteczne pocztą? Jak to wyglądało kiedyś?
Historia pocztówek
Przyjmuje się, że pierwsza kartka pocztowa pojawiła się w 1840 r., jednak nie jest to potwierdzony fakt. Brytyjski pisarz Theodore Hook miał wysłać ją sam do siebie. Historia jednak zakłada, że pierwsza pocztówka pojawiła się 30 listopada 1865 r. dzięki V Niemieckiej Konferencji Pocztowej.
Wówczas to jeden z tajnych radców pocztowych, dr Heinrich von Stephan, zauważył konieczność wyprodukowania kartki korespondencyjnej. Pomysł ten pojawił się z uwagi na to, że nie zawsze istniała potrzeba pisania długich listów.
Pierwsze kartki pocztowe z jednej strony miały miejsce na tekst, z drugiej na adres i znaczek. Ilustracje na nich pojawiły się w latach 90. XIX w. Początkowo ilustrowano je tylko godłem państwowym. W roku 1889 po raz pierwszy na kartce pocztowej znalazła się reprodukcja dzieła sztuki. Była to „Madonna na krześle” Rafalea Santiego.
Kategorie pocztówek
Pocztówki z początku wysyłali tylko ludzie z wyższych klas społecznych. Były to pozdrowienia dla najbliższych i przyjaciół z wycieczek, pobytów sanatoryjnych, wczasów. Z biegiem czasu pocztówki przejęły na siebie rolę życzeń świątecznych, na przykład na Boże Narodzenie, Wielkanoc czy na urodziny lub imieniny. Dlatego też pocztówki można podzielić na kilka podstawowych kategorii.
Pocztówki z miejscowości
W trakcie pobytów nad morzem, wizyt w różnych miejscach wysyłano kartki z pozdrowienia z danego miejsca. W odróżnieniu od dzisiejszych pocztówek miast, na których dominują zabytki, centra historyczne, na początku widniały na nich głównie fotografie dworców kolejowych – jako symboli cywilizacji.
Z czasem zaczęły się też pojawiać zdjęcia głównych zabytków danego miasta, rynków lub oczywiście autobusów, tramwajów czy samochodów, co świadczyło o nowoczesności i rozwoju danej miejscowości. Chcąc pokazać rozwój społeczeństwa i postęp w czasach PRL, na pocztówkach prezentowano widoki miasta z lotu ptaka, nowe osiedla mieszkaniowe lub na jednej pocztówce porównanie starej i nowej architektury tego samego miejsca.
Pocztówki okazjonalne
Innym rodzajem były kartki urodzinowe lub imieninowe z bukietami kwiatów lub jednym kwiatkiem, wysyłane solenizantom lub jubilatom z odpowiednim wyprzedzeniem, by mogli oni otrzymać je jeszcze przed swoim świętem. W czasach dawnego ustroju doręczenie przesyłki krajowej wynosiło jeden tydzień, a zagranicznej dwa tygodnie.
Oddzielny rozdział to pocztówki bożonarodzeniowe czy wielkanocne, wysyłane do rodziny, krewnych, przyjaciół i znajomych. Te pierwsze często zawierały również życzenia noworoczne. W czasach komuny kartki czechosłowackie nie mogły przedstawiać żadnych symbolów religijnych, więc kartki bożonarodzeniowe pokazywały choinki lub górzyste, zaśnieżone krajobrazy, a te wielkanocne jajeczka i symbole wiosny.
W Polsce pomimo ustroju komunistycznego nie było takiego rygorystycznego podejścia do symbolów wiary. Pamiętam, jak 40 lat temu ciocia z Polski przysłała nam pocztówkę wielkanocną, na której widniała postać Jezusa Chrystusa z dopiskiem „Wesołego Alleluja”. Zdziwienie słowackiej listonoszki nie miało granic – kobieta pytała moją mamę, dlaczego ktoś przysyła nam święte obrazki.
Dziś tradycyjne pocztówki zastępują te elektroniczne.
Wszystkim czytelnikom z okazji świąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku życzę dużo zdrowia, szczęścia, pomyślności i Bożego błogosławieństwa.
Andrej Ivanič
