Polskie Dni już po raz dziewiąty gościły w Preszowie, mieście, które dzięki tradycji tegoż polskiego festiwalu, każdej jesieni przyciąga wielu miłośników polskiej sztuki, nauki, kultury.
Od połowy października do połowy listopada dzięki prof. Marcie Vojtekovej, dyrektor Instytutu Studiów Środkowoeuropejskich na Uniwersytecie Preszowskim, prof. Beácie Balogovej, dziekan Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Preszowskiego, która sprawuje patronat nad wydarzeniem, Instytutowi Polskiemu w Bratysławie i jego współpracy z miastem Preszów można było przez miesiąc poznawać bliżej Polskę poprzez uczestnictwo w wykładach, prelekcjach, koncertach, wystawach, pokazach filmowych. Tak bliski Słowacji sąsiad znów miał wiele do zaoferowania.
Wśród różnorodnych wydarzeń szczególną uwagę zwrócił wykład polskiego chargé d’affaires a.i. Piotra Samerka, który to na UP mówił o dwudziestu latach Polski w Unii Europejskiej. Jego wystąpienie zakończyła żywa dyskusja na temat przyszłości oraz współpracy Polski i Słowacji.
Temat wykładu nawiązywał do wystawy w foyer Urzędu Samorządowego Kraju Preszowskiego, zatytułowanej 20 lat wykorzystanych szans, przedstawiającej dokonania architektoniczne Polaków ostatniego dwudziestolecia, określającej Polskę jako „ziemię obiecaną współczesnej architektury”.
Uwagę zwracała też wystawa, prezentowana w murach Uniwersytetu Preszowskiego, odnoszącą się do polskiego dziedzictwa literackiego. Jej temat to: Wygnańcy z wyboru, czyli co łączy Witolda Gombrowicza, Czesława Miłosza, Marka Hłaskę, Melchiora Wańkowicza i Kazimierza Wierzyńskiego? Jak można było przeczytać w opisie: „Każdy z nich był wygnańcem z wyboru i jest jednym z patronów literackich 2024 r.
Z tej okazji na zlecenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP powstała wystawa panelowa popularyzująca osobowości pięciu pisarzy i poetów w oparciu o zbiory biblioteczne i muzealne Biblioteki Narodowej Ossolineum”. Kontynuacją tematu wystawy był wykład doc. Marka Mitki z Instytutu Studiów Środkowoeuropejskich UP, zatytułowany Granice języka, granice tożsamości, o poetyce twórczości W. Gombrowicza, C. Miłosza, M. Wańkowicza, K. Wierzyńskiego i M. Hłaski.
Wśród prezentowanych tematów pojawiły się także koncepcja słownika polsko-słowackiego, o której mówiła prof. Marta Vojteková, jak i żywa uniwersytecka dyskusja z redaktorami i autorami czasopisma literackiego „Fraza” z udziałem prof. Janusza Pasterskiego i dr hab. Jana Wolskiego z Uniwersytetu Rzeszowskiego. Dzięki prof. Jolancie Pasterskiej zaprezentowano wystawę Znane i nieznane. Polskie pisarki emigracyjne 1939-1989.
Wydarzenie na UP poprowadził prof. Peter Káša, pracownik Instytutu Studiów Środkowoeuropejskich UP, który ponadto wprowadził widzów w tematykę prezentowanego filmu Zimna wojna (reż. P. Pawlikowski, 2018). Miłośnicy kina w ramach festiwalu Cześć, Preszów! mieli również okazję oglądać takie produkcje, jak Kos (reż. Paweł Maślona, 2023) czy Chłopi (reż. DK Welchman, Hugh Welchman, 2023).
Projekcje odbyły się w Cinemax Novum oraz Galerii Regionalnej w Preszowie. Nie zabrakło także atrakcji dla miłośników muzyki. Podkarpacki kwintet akordeonowy Ambitus V w PKO Čierny Orol zagrał niecodzienny koncert akordeonowy, który przyciągnął wielu widzów.
Amatorzy muzyki klasycznej mieli także okazję wysłuchać koncert W hołdzie Witoldowi Lutosławskiemu, wybitnemu polskiemu kompozytorowi i dyrygentowi, który w Teatrze VIOLA wykonali skrzypek Milan Paľa i pianistka Katarína Paľová. Kolejny muzyczny hołd oddano Ignacemu Paderewskiemu – koncert zagrały Xenia Jarová (fortepian) i Hana Muchová (fortepian), a także Jackowi Kaczmarskiemu, którego piosenki zagrał i zaśpiewał Kuba Blokesz.
Cześć, Preszów! jak co roku nawiązywał do wybitnych twórców polskich. Nie zabrakło także odniesień do Tamary Łempickiej czy Agnieszki Holland. Polskie Dni to niewątpliwie festiwal wyjątkowy, który zyskuje coraz więcej sympatyków. Z niecierpliwością czekamy na kolejną, jubileuszową, dziesiątą edycję. (Jak donoszą pograniczne jaskółki – będzie ona niepowtarzalna i wyjątkowa).
Paulina Stawarz
Zdjęcia: Marta Vojteková
