SŁOWACKIE PEREŁKI
Od dziesięcioleci stoi samotnie wśród zielonych łąk, spoglądając na majestatyczny szczyt Kráľova hola. Ten malutki drewniany domek niczym z bajki to prawdziwa ikona Horehronia, który przyciąga fotografów niczym magnes.
Chamkowa stodoła (Chamkova stodola) to malownicza i niepozorna chatka niedaleko wsi Šumiac, ok. 5 km przed Telgartem, przykuwająca wzrok przejeżdżających drogą nr 66 przy której stoi. Trasa ta prowadzi z miejscowości Červena Skala do Telgartu, a w tym miejscu często zatrzymują się samochody. Trudno bowiem oprzeć się urokliwej chatce położonej w malowniczej scenerii, która jest prawdziwą perełką architektury ludowej i jednocześnie symbolem Doliny Górnego Hronu.
Ta drewniana stodoła jest jednym z niewielu zachowanych tego typu obiektów ludowych w okolicy i stanowi swoistą spuściznę rolnictwa dawnej wsi Šumiac, gdzie po dziś dzień zachowały się jeszcze oryginalne stodoły. Niestety, architektura tego typu stopniowo zanika na Horehroniu. Wyjątkowość tych obiektów polegała na sezonowości ich użytkowania.
Ludzie mieszkali w nich przez określoną część roku. Kosili trawę i przygotowywali siano na zimę, a zwierzęta hodowlane trzymali w stojących nieopodal oborach. Również i ta stodoła służyła do przygotowywania pasz dla zwierząt oraz jako schronienie dla ludzi w miesiącach letnich. Później należała do urzędu pocztowego Červena Skalai pełniła funkcję stacji dla koni pocztowych na trasie z Tisovca do Popradu. Tuż obok stała obora. W 1935 r. oba budynki kupił gospodarz Juraj Chamko.
Niestety za zgodą właściciela obora została spalona na potrzeby filmu „Nevesta hôl”. Pozostała więc tylko stodoła, która nosi imię swojego właściciela, a jej wiek szacuje się na 150 lat. Przez dekady niszczała w zapomnieniu. W 2018 r. dzięki wolontariuszom została poddana częściowej renowacji, podczas której wymieniono stare gonty i zakryto największe dziury w dachu.
Dwa lata później do projektu nad zachowaniem Chamkowej stodoły oprócz aktywistów i rzemieślników włączyły się także regionalne organizacje wspierające turystykę. Dzięki publicznej zbiórce pieniędzy wymieniono cały dach. W ten sposób udało się ocalić kawałek cennej historii Horehronia i zachować go dla przyszłych pokoleń.
Ponad stuletnia bajkowa chałupka cieszy oczy turystów i jest wdzięcznym obiektem dla artystów, zwłaszcza malarzy. Ponadto uważa się ją za najczęściej fotografowany zabytek tego rejonu. To właśnie jej fotografia, zatytułowana „Chalupka pod Kráľová hoľou” autorstwa Jaroslava Micenki, zajęła pierwsze miejsce w kategorii nagroda jury eksperckiego w konkursie „Horehronie twoimi oczami”, który został zorganizowany w 2015 r.
Ten ludowy i jednocześnie kultowy budynek, położony w cudnej scenerii Kráľovej holi, stał się symbolem Horehronia. Pięknie komponuje się z otoczeniem i przypomina minione czasy, gdy latem na halach wypasano zwierzęta. A lato to czas górskich wędrówek, pikników i tułaczek po ukwieconych łąkach pachnących sianem i ziołami, co nieodłącznie kojarzy się z błogim wakacyjnym czasem.
Wybierając się w ten rejon, koniecznie odwiedźcie wiadukt Chmarošský (MP 5/2022), źródło Hronu (MP 7-8/2022) i oczywiście Chamkową stodołę – jedną z najpiękniejszych tradycyjnych chatek w cudownym zakątku Słowacji, całkiem niedaleko od szosy.
Magdalena Zawistowska-Olszewska
Zdjęcia: Autorka
