Każdego roku 27 stycznia na całym świecie czci się pamięć ofiar pochodzenia żydowskiego, zamordowanych w czasie II wojny światowej przez nazistowskie Niemcy. W tym roku Instytut Polski w Bratysławie, by uczcić Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu oraz 76 rocznicę wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau zorganizował wzruszający koncert internetowy muzyki klezmerskiej „Pieśni z obozu” w wykonaniu słowackiego zespołu Mojše Band.
Trzech fantastycznych muzyków: Michał Paľko (cymbały, wokal), František Kubiš (akordeon, bęben, wokal) oraz Jakub Stračina (kontrabas, wokal) dzięki swojej interpretacji muzyki żydowskiej z regionu Europy Środkowej zabrało słuchaczy w poruszającą muzyczną podróż pełną emocji.
Wybrzmiały utwory pełne smutku, bólu i cierpienia oparte na oryginalnych rękopisach więźniów Auschwiz-Birkenau oraz Pieśni jidysz m.in. pieśń z dziennika znalezionego w pierwszym transporcie, który odjechał z Popradu, romska pieśń Ruženy Danielovej, czy suita „Pieśni z dna piekła” Aleksandra Kulisiewicza, byłego więźnia, który po okupacji zebrał największe archiwum twórczości stworzonej przez więźniów obozów koncentracyjnych.
To właśnie jedna z tych pieśni najbardziej ujęła mnie za serce, wykonana w języku polskim bez akompaniamentu instrumentów, jedynie przy tupocie stóp nadających rytm, który kojarzył mi się z odgłosem tysiąca osób idących na zagładę. Na koncercie pojawił się też fokstrot oparty na utworze niemieckiego kompozytora Franza Grothe stworzony przez trzech więźniów obozu Auschwitz-Birkenau. Jego zapis o okrutnie ironicznym tytule „Najpiękniejszy czas w życiu” został odnaleziony w archiwum muzeum obozu.
Mojše Band to zespół, który występuje zarówno na kameralnych koncertach w synagogach jak i na prestiżowych festiwalach takich jak: Pohoda, Festiwal Kultury Żydowskiej w Krakowie SIMCHA we Wrocławiu czy Jewish Culture Week w Holešovie. Kapela regularnie współpracuje z żydowską postępową społecznością Beit Kraków a w 2012 roku zarejestrowała dwa swoje albumy w tym mieście. Warto wspomnieć, iż lider zespołu Michał Paľko studiował na Akademii Muzycznej w Krakowie oraz na Akademii Sztuki w Bańskiej Bystrzycy.
Muzyka była integralną częścią życia obozowego w prawie wszystkich nazistowskich obozach. Dostarczała pocieszenia, wsparcia, nadziei i wiary, pomagała zwyciężyć samotność i strach oraz radzić sobie z emocjami w sytuacji permanentnego zagrożenia życia. Dzięki niej więźniom łatwiej było zmierzyć się z surowymi warunkami i przygnębiającą rzeczywistością obozową.
Muzyka ta przeżyła a dzięki koncertowi Mojše Band w środowy wieczór żyła także z nami w naszych domach, by kolejny raz przypomnieć o ofiarach Holokaustu i o tym, że ludzie ludziom zgotowali ten los.
Magdalena Zawistowska-Olszewska
