SUBIEKTYWNA HISTORIA KOMIKSU POLSKIEGO
W latach powojennych stosunek władz komunistycznych do komiksu był ambiwalentny. Z jednej strony uznawały go za przejaw „amerykańskiego imperializmu” czy „moralnej zgnilizny Zachodu”, z drugiej zaś same publikowały opowieści rysunkowe o właściwych ideowo bohaterach, silnie trącące propagandą i tanim dydaktyzmem. Odrodzenie polskiego komiksu nastąpiło po październiku 1956 r., głównie za sprawą gazet, w których to ponownie pojawiły się normalne, apolityczne opowieści obrazkowe.
Największe znaczenie miało pojawienie się młodzieżowej, harcerskiej gazety „Świat Młodych”. Na jej łamach w 1957 r. ukazał się pierwszy odcinek cyklu Romek i A’Tomek(z okazji wystrzelenia pierwszego satelity Ziemi). Towarzyszy im Tytus – bardzo inteligentny szympans znaleziony w rakiecie. To on stał się najpopularniejszym bohaterem całej serii, stworzonej przez Henryka J. Chmielewskiego (Papcia Chmiela).
Po kilku gazetowych seriach, przygody i podróże w czasie i przestrzeni trójki bohaterów, odbywane przeróżnymi pojazdami (wannolotem, syfonolotem czy slajdolotem) zebrano w księgi – do dzisiaj ukazało się ich trzydzieści jeden. Doszły też wydania specjalne, w których Tytus, Romek i A’Tomek uczestniczą w ważnych wydarzeniach historycznych (bitwie pod Grunwaldem, odsieczy wiedeńskiej czy powstaniu warszawskim). O niesłabnącej popularności trójki bohaterów niech świadczą kolejki po autograf Papcia Chmiela na targach książki i wykorzystanie ich postaci w reklamie.
W „Świecie Młodych” drukowano również komiksy zmarłej w 2018 r. Szarloty Pawel, autorki postaci Jonki, Jonka i Kleksa – dwójki dzieciaków z miejskiego osiedla, którym towarzyszył Kleks, powstały z atramentowej plamy, oraz Kubusia Piekielnego, szalonego i zmyślnego nastolatka, którego imały się karkołomne pomysły i niewiarygodne przygody. Przygody tych i innych bohaterów opowieści Szarloty Pawel są wznawiane do dziś.
Równie popularni pozostają stworzeni przez Janusza Christę prasłowiańscy wojowie Kajko i Kokosz, ich przyjaciele: kasztelan Mirmił i jego żona Lubawa czy para: czarownica Jaga i zbój Łamignat, a także smok Miluś. Ich odwiecznymi wrogiem jest łupieżcza banda zbójcerzy (ani chybi wzorowana na Niemcach czy Krzyżakach). Komiks o Kajku i Kokoszu drukowany były wcześniej w „Wieczorze Wybrzeża”, gdzie od 1957 r. ukazywały się tegoż autora Przygody Kajtka i Koka, dwóch marynarzy, podróżujących nie tylko po morzu, ale też w powietrzu i kosmosie, będących pierwowzorami Kajka i Kokosza.
Ze „Światem Młodych” związany był także Tadeusz Baranowski, autor postaci chudego flegmatyka Kudłaczka i krągłego raptusa Bąbelka, bohaterów komiksów Skąd się bierze woda sodowaczy W pustyni i w paszczy, a także Orient Mena i Profesora Nerwosolka.
Przełomem dla polskiego komiksu był „Relax. Magazyn Opowieści Rysunkowych”, ukazujący się w latach 1976-1981. Był to pierwszy z prawdziwego zdarzenia komiksowy magazyn w państwach komunistycznych. Publikowali w nim nie tylko polscy rysownicy: Szymon Kobyliński, Bogusław Polch, Janusz Christa, Tadeusz Baranowski, Jerzy Wróblewski, Marek Szyszko, ale także autorzy z innych państw bloku – na jego łamach ukazały się np. dwie opowieści Kai Saudka Zamachi Piętnaście istnień. W 1977 r. w „Relaksie”, w opowieści Zdradzona czarodziejkazadebiutował znany na całym świecie Thorgal Grzegorza Rosińskiego.
Trzeba również pamiętać, że z krakowskim tygodnikiem „Przekrój” związany był Profesor Filutek, elegancki, trochę staroświecki emeryt o pogodnym usposobieniu. Krótkie, trzy- lub czteroobrazkowe opowiastki autorstwa Zbigniewa Lengrena ukazywały się tam nieprzerwanie aż 55 lat!
Jacek Gajewski
