MY SŁOWIANIE
Na Słowacji do dziś mówi się, że máj je lásky čas (‘maj to czas miłości’). Tak też postrzegali to nasi przodkowie. Początek maja był obchodzony jako symbol odejścia starego (zimy) i narodzin młodego, czyli odnowienia przyrody.
Robiło się cieplej, przyroda zaczęła się zielenić i w końcu przychodził czas na vohľady. Tak określano wizytę kawalera w domu dziewczyny, o której względy zamierzał się ubiegać. Wizytę tę poprzedzał jednak zwyczaj, który odzwierciedlał szacunek dla dziewczyny i pokazywał jej rodzinie, jak bardzo mu na niej zależy.
Ludowe zaloty
Tym zwyczajem było stawianie maja. Stawiania słupów majowych powszechne jest na całej Słowacji. Według tradycji maj był stawiany przez młodzieńca w ostatnią nocy kwietnia przed dom dziewczyny na wydaniu jako wyznanie miłosne. Często po postawieniu tego kolorowego słupa następowały oświadczyny.
Maje stawiane były nocą, w tajemnicy. Tajemnicą nie były już jednak dalsze zwyczaje, które się z nimi wiązały – młodzieńcy obchodzili domy, przed którymi stały słupy, i zbierali datki na zabawy, określane jako majáles. Świętowanie łączyło się z radosnymi ludowymi tańcami i śpiewami, mającymi na celu uczczenie przychodzącej wiosny, a także rozkwitającej przyrody i miłości.
Wygląd ma znaczenie
Maje mogły różnić się pod względem wykorzystanego materiału, ale ich konstrukcja pozostawała bardzo podobna. Do ich budowy wykorzystywano wysokie drzewa iglaste, najczęściej jodły lub świerki.
Powierzchnię drzewa korowano, a gałęzie na jego górze ozdabiano barwnymi wstążkami i papierowymi wycinankami. Czasem pod gałęziami zawieszano również okrążający pień drzewa wieniec, który również dekorowano.
Niekiedy zamiast drzewa wykorzystywano proste drewniane słupy, do których przyczepiano ozdobione wstążkami iglaste gałązki.
Polskie moje
W Polsce tradycja majów jest regionalna i obecna jedynie na południu kraju. Powszechnie była praktykowana do XX w. na Orawie, Spiszu, Śląsku i na ziemiach zamieszkałych przez Lasowiaków (widły Wisły i Sanu). Tam też można spotkać się z różnymi nazwami dla miłosnego posągu – gdzieniegdzie maj nazywano majówką, mojem lub wiechą.
Sam zwyczaj bywa regionalnie podtrzymywany i ceniony. Na przykład w Lipnicy Wielkiej, gminie graniczącej ze Słowacją, od 2004 r. odbywa się coroczny konkurs na „Nojpiykniyjsy Gminny Moj” (Najpiękniejszy Gminny Moj).
Jak to dziś jest na Słowacji
Zwyczaj stawiania majów jest do dziś żywy na terenie całej Słowacji, chociaż współcześnie nie używa się majów do wyznawania uczuć – mieszkańcy najczęściej stawiają po prostu jeden słup majowy na środku wsi lub na rynku miasta.
Z kolei nieodłączna tradycja majálesów zachowała się na Słowacji do dziś, oczywiście z pewnymi różnicami. Majálesy odbywają się w całym kraju, zazwyczaj na początku maja. Ludzie mogą tam się spotkać, rozkoszować tradycyjnym jedzeniem, folklorem i dobrą zabawą.
Veleslava Opuk i Filip Leon Opuk
PolishSlovak.eu
