SUBIEKTYWNA HISTORIA KOMIKSU POLSKIEGO
Atrakcyjna formuła komiksu – kolorowe (w większości) obrazki z ich sekwencją, skrótowość, umowność – powoduje, że stał się on nie tylko medium zabawiającym czytelnika. Jest także wykorzystywany w szeroko pojętym nauczaniu. I nie dotyczy to tylko komiksów historycznych, mających z zasady zawarty w sobie walor nauczania. Poniżej przykłady zeszytów poświęconych ekologii, kwestiom społecznym i obywatelskim, nauce czy ochronie zdrowia.
Najszersza jest gama komiksów zachęcających do ekologicznego trybu życia: segregowania i utylizacji śmieci, oszczędzania wody i prądu elektrycznego itp. Wydają je władze lokalne czy firmy zajmujące się taką działalnością, a adresowane są głównie do dzieci.
Są nawet twórcy wyspecjalizowani w tego rodzaju opowieściach. Duet Sławomir Kiełbus (rysownik) i Ewa Karska (scenariusz) stworzył kilkanaście zeszytów, których tytuły jednoznacznie wskazują na ekologiczną tematykę: Czego pragną śmieci, Randi, Linka i dzieci, Dziwne przygody kropelki wody, Przygody w świecie Błękitnej energii, Porwani na Biosa.
Również dużą część twórczości Tomasza Kleszcza stanowią tego rodzaju komiksy: Jak raz odkryli mądrzy Rumianie świetne lekarstwo na zaśmiecanie, Dinozaur Soluś uczy segregować śmieci, Ptasia radocha w warszawskich Włochach, Franek walczy ze smogiem, Jak raz z Jaworzna odważny chomik złemu smogowi kota pogonił, Ekomatura Tura.
Ten autor stworzył także dwa komiksy na zamówienie warszawskiego ZOO: Historia przemycanego żółwia, czyli gdyby żółwie umiały mówić oraz Historia jednej pięknej figurki, czyli gdyby słonie umiały mówić. Łączą one opowieść o dzikich zwierzętach z apelem o ich ochronę, przeciwdziałanie kłusownictwu i przemytowi towarów wytworzonych z zabitych zwierząt.
O potrzebie bezpiecznego zachowania w różnych sytuacjach, zwalczaniu przestępczości powstały komiksy przygotowane przez Policję. Przykładowym tytułem jest Nie daj się oszukać, wydany przez zachodniopomorską Policję, ostrzegający przed okradzeniem starszych osób metodą „na wnuczka”.
Jednocześnie wprowadzają one w tajniki kryminalnej pracy policji, o czym mówią np. opowieści Zaginiony obraz czy Rabusie dyliżansów (https://gazeta.policja.pl/997/komiksy/komiksy). W zeszytach, poświęconych bezpieczeństwu nad wodą, sympatycznym przewodnikiem jest kapitan Wyderka. Komiksy o profilaktyce przeciwpożarowej czy zachowaniu w czasie pożarów publikuje również straż pożarna.
Przeciwdziałając nietolerancji i ksenofobii, władze Szczecina i Białegostoku wydały komiksy promujące respektowanie osób odmiennych: starszych, inwalidów, przedstawicieli innych narodów czy religii. W zeszytach Wszyscy jesteśmy równi, ale nie tacy sami i Witamy w Białymstoku przedstawiono zasady równości wobec prawa, szacunek dla respektowania odmienności i współżycie społeczne większości z odmiennymi mniejszościami (http://www.wws.wzp.pl/sites/default/files/wszyscy_jestesmy_rowni.pdf).
Wśród komiksów, poświęconych nauce, poza wykorzystaniem obrazkowej narracji w podręcznikach czy zeszytach do ćwiczeń (np. historycznych czy do nauki języków obcych), uwagę zwraca opowieść Rewolucja stanu. Fantastyczne wprowadzenie do informatyki kwantowej, przygotowana przez Instytut Informatyki Teoretycznej i Stosowanej PAN.
Jest ona dostępna w Internecie (https://depot.ceon.pl/handle/123456789/16807). Autorzy, wykorzystując obrazki z dymkami, starają się w prosty sposób wyjaśnić zawiłości teorii kwantów i kwantowej fizyki. Natomiast Instytut Biologii Ssaków PAN z Białowieży wydaje historie obrazkowe dla dzieci, poświęcone zwierzętom, np. Ostatni żubr Tomasza Samojlika to opowieść o uratowaniu polskich żubrów przed wyginięciem.
Nie brakuje również komiksów poświęconych zdrowiu, zdrowemu trybowi życia, profilaktyce zdrowotnej. Ostatnim tego przykładem jest interaktywna opowieść Zostań bohaterem zdrowia, propagująca bezpieczne zachowania w trakcie trwającej pandemii COVID-19, której wydawcą jest BioCentrum Edukacji Naukowej (http://bohaterzdrowia.pl/).
Jacek Gajewski
