W stulecie urodzin
SUBIEKTYWNA HISTORIA KOMIKSU POLSKIEGO
W maju 2020 r. obchodzimy 100-lecie urodzin Karola Wojtyły, papieża Jana Pawła II, ogłoszonego świętym w 2014 r. Przyszedł on na świat 18 maja 1920 r. w Wadowicach. Był pierwszym papieżem, który stał się powszechnym obiektem zainteresowania pop-kultury: muzyki, teatru, operetki, filmu.
Z drugiej strony umiejętnie wykorzystywał to zainteresowanie do szerzenia wiary. Wszyscy pamiętamy jego spotkania z muzykami rockowymi (np. z Bono z U2) czy zabawne zdjęcie, kiedy to czyniąc z dłoni lornetkę, patrzy na wiernych. Nic dziwnego, że o polskim papieżu, jego życiu i duszpasterstwie powstały też komiksy.
Pierwsze powstały we Włoszech i na Filipinach, choć przełomem był zeszyt „The life of Pope John Paul II” autorstwa S. Granta i J. Tartaglione, opublikowany w 1992 r. przez znane amerykańskie wydawnictwo komiksowe Marvel w cyklu o superbohaterach. Do tej pory komiksy o polskim papieżu powstały również w Kanadzie czy Francji. Niektóre z nich ukazały się również w wersji polskiej.
W Polsce do 1989 r. komiksowe przedstawienie papieża Jana Pawła II nie było możliwe z powodu cenzury. Oczywiście nie przeszkadzało to umieścić Jana Pawła II w opowieściach obrazkowych, wydanych przez Solidarność w drugim obiegu (zob. Magazyn Polonijny 6/2019). I tak w komiksie „Solidarność – 500 pierwszych dni” zobrazowane jest pierwsze spotkanie delegacji NSZZ Solidarność i L. Wałęsy z polskim papieżem w styczniu 1981 r.
Jan Paweł II pojawia się również na kartach komiksów „Bajka o smoku niewawelskim, napisana bez wiedzy i zgody K.M.” oraz „1478 dni Nowej Huty”. Po 1989 r. Jan Paweł II pojawił się w komiksie „Solidarność. 25 lat: nadzieja zwykłych ludzi” w scenie z mszy świętej w gdańskiej dzielnicy Zaspa podczas pielgrzymki w 1983 r.
Pierwszym polskim komiksem w całości poświęconym Janowi Pawłowi II jest „Jan Paweł II. Pielgrzymka do Polski 1979”. Przygotowali go w 2009 r. scenarzysta W. Tkaczyk i rysownik R. Szłapa. Zeszyt ukazał się jako dodatek do magazynu „Mały Gość Niedzielny”. Kanwą opowieści, przeznaczonej głównie dla młodszych czytelników, jest pierwsza pielgrzymka papieża do ojczystego kraju w czerwcu 1979 r.
W narysowanych zdecydowaną kreską rysunkach autorzy przedstawiają przygotowania do pielgrzymki, jej przebieg i doniosłe konsekwencje. Ciekawa książka-komiks ukazała się w 2015 r. „Papież i generał” M. Millera to wykorzystujący formułę fikcyjnego wywiadu opis relacji oficjalnych i osobistych między W. Jaruzelskim a Janem Pawłem II. Całość jest opatrzona miniopowieściami rysowników: K. Ostrowskiego, J. Frąsia i P. Truścińskiego.
W 2018 r. ukazały się dwie obrazkowe opowieści o polskim papieżu. „Święty Jan Paweł II i tajemnica z Fatimy” autorek A. Groszek-Abramowicz i A. Polewskiej to syntetyczna opowieść o życiu i pontyfikacie papieża, o tajemnicy fatimskiej i jej znaczeniu dla ocalenia Jana Pawła II po zamachu w maju 1981 r. i dla całego Kościoła katolickiego. Zaś Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego wydał zeszyt M. Jasińskiego i J. Michalskiego „Jan Paweł II. Nasz patron”.
Scenariusz jest oparty na przygotowywaniach pracy magisterskiej, przypominającej i analizującej wizyty Jana Pawła II we Włocławku w 1991 r. oraz w Bydgoszczy i Toruniu w 1998 r. Ciekawa opowieść, opatrzona dobrymi biało-czarnymi rysunkami, ukazała się w cyklu przedstawiającym najważniejsze dla tego regionu osoby – Jan Paweł II jest patronem województwa kujawsko-pomorskiego.
Warto także wspomnieć jednostronicowy komiks „Papież” (2015 r.), autorstwa R. Gosienieckiego, wydany w wersji japońskiej i angielskiej przez Ambasadę RP i Instytut Polski w Tokio, w serii opowieści o wielkich Polakach. Komiks ten w siedmiu epizodach opisuje zwrotne momenty w życiu Karola Wojtyły i Jana Pawła II, w tym jego pielgrzymki do Japonii.
Należy mieć tylko nadzieję, iż w jubileuszowym roku – mimo trudności spowodowanych epidemią – ukażą się w Polsce i za granicą kolejne komiksy o Janie Pawle II.
Jacek Gajewski
