SUBIEKTYWNA HISTORIA KOMIKSU POLSKIEGO
Jednym z komiksowych fenomenów w Polsce po 1989 r. jest komiks lokalny, czyli opowieści obrazkowe, przedstawiające lokalne, regionalne historie i takichże bohaterów. Często fundatorem owych zeszytów są lokalne urzędy, traktujące je jako narzędzie promocyjne. Powstają one także w rezultacie lokalnych konkursów komiksowych czy przy okazji regionalnych targów komiksowych.
Są genialnym sposobem dla zaprezentowania się mniej znanych czy poczatkujących twórców. Na pewno stały się popularnym sposobem przybliżającym lokalne dzieje, tradycje, zwyczaje. Nie sposób w tak krótkim artykule wymienić wszystkich takich komiksów, ale napiszę o tych, które wzbudzają moje emocje i są mi po prostu bliskie.
Działająca na warszawskiej Pradze Fundacja Animacja OPP w 2010 r. rozpoczęła w ramach projektu Praga Gada zbieranie i rejestrowanie opowieści starszych mieszkańców tej dzielnicy. Stały się one podstawą trzech komiksowych zbiorów, przedstawiających ciekawe, anegdotyczne opowieści z dziejów prawobrzeżnej Warszawy. Ilustrowali je nie tylko znani polscy rysownicy, ale także twórcy zagraniczni, np. T. Sandoval czy S. Sanz.
Powstały trzy zbiory z serii Praga Gada: O Wojnie!, O Międzywojniu i O Pokoju. Kontynuacją tej serii są komiksy oparte na relacjach zebranych przez warszawskiego kronikarza S. Wiecheckiego „Wiecha”, prezentowane w jego felietonach pisanych „warsiawską” gwarą. Wiechem Raz! i Wiechem Dwa! już zostały wydane, a Wiechem Trzy! ujrzy światło dzienne na dniach.
Komiksy wydawane przez Urząd Miasta Sochaczewa mają nieco inny charakter. Rysowane dość prostą, schematyczną kreską są adresowane głównie dla najmłodszych odbiorców i zawierają silny walor poznawczo-edukacyjny. W ten sposób przybliżają historię miasta i jego okolic. Pod wspólnym tytułem Sochaczew z historią w tle powstały do tej pory zeszyty: Z Fryderykiem Chopinem przez Ziemię Sochaczewską, Bitwa nad Bzurą 1939 i O niepodległości w Polsce i Sochaczewie.
Wspólnym motywem komiksów wydawanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego są znane (bardziej i mniej) osoby związane z tym regionem prywatnie, rodzinnie czy też zawodowo. Ich scenariusze pisze M. Jasiński, a obrazki tworzą K. Wyrzykowski i J. Michalski. Pierwszym komiksem z tego cyklu był: Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności. Po nim nastąpiły: Marian Rejewski.
Bydgoszczanin, który złamał Enigmę; Władysław Raczkiewicz. Twórca idei Wielkiego Pomorza; Jan Czochralski. Człowiek, który zmienił świat; Jan Paweł II. Nasz patron; Helena Grossówna. Nigdy nie trać nadziei oraz Edward Stachura – wędrówką życie jest człowieka. Profesjonalnie, dobrze narysowane (jak na komiksy historyczne przystało) są wartościowym źródłem wiedzy o regionie, a jednocześnie elementem jego promocji.
Kilka miast wykorzystało komiks do stworzenia specjalnego przewodnika turystycznego, w którym zdjęcia zastąpiły obrazki. Często przewodnikiem po mieście są legendarne postaci związane z nim. Takie komiksowe przewodniki wyszły m.in. w Warszawie, Wrocławiu czy Bydgoszczy.
Ciekawą formą komiksów lokalnych są zeszyty przygotowane w ramach działających na polskiej granicy euroregionów. Są to zazwyczaj dwujęzyczne wydawnictwa, koncentrujące się na lokalnej historii, wybitnych osobistościach czy legendach. Takimi przykładami są komiksy Fara. Brama do gwiazd (o kościele farnym w Gubinie) czy komiksy wsparte przez euroregiony na granicy polsko-czeskiej, np. Ziemia Prudnicka narysowana, Królestwo Pradziada, Złota księga – zamek w Niemodlinie czy Jan Amos v exilu.
Jacek Gajewski
ilustracje: archiwum autora
