Szanowni Państwo,
2 maja przypada Dzień Polonii i Polaków za Granicą oraz Dzień Flagi Rzeczypospolitej. Jest to wyjątkowa okazja, aby docenić Państwa wysiłki na rzecz pielęgnowania i umacniania polskości poza granicami kraju oraz podziękować za zaangażowanie i społeczny trud na rzecz krzewienia polskiej kultury, języka i tradycji z dala od stron ojczystych.
Święto Polonii – uchwalone 20 marca 2002 r. (ustawa o ustanowieniu 2 maja Dniem Polonii i Polaków za Granicą) w uznaniu wielowiekowego dorobku i wkładu Polonii i Polaków za granicą w odzyskanie przez Polskę niepodległości, wierności i przywiązania do polskości oraz pomocy Krajowi w najtrudniejszych momentach – ma na celu potwierdzenie więzi z Macierzą i jedności wszystkich Polaków, tak mieszkających w Kraju, jak i żyjących poza nim. Tegoroczne obchody wpisują się w liczne wydarzenia rocznicowe związane z historią i pozycją międzynarodową Polski. Są wśród nich 80. rocznica wybuchu II wojny światowej, 70-lecie Paktu Północnoatlantyckiego, 20. rocznica członkostwa Polski w NATO, 15. rocznica wejścia Polski do Unii Europejskiej oraz 10-lecie Partnerstwa Wschodniego.
Przeszłość narodu musi służyć przyszłości. Trafnie ujął to Papież Jan Paweł II. Definiując misję Polonii i Emigracji wskazywał: „Myśląc o przyszłości nie można odcinać tych korzeni, z których się wyrasta, bo one są kluczem do zrozumienia nas samych”. Człowiek świadomy swej tożsamości – ugruntowanej kulturą i dziedzictwem przeszłości – zachowa swą godność, znajdzie poszanowanie u innych i będzie pełnowartościowym człowiekiem społeczeństwa, w którym wypadło mu żyć. Obchody Dnia Polonii to wyjątkowa okazja przypomnienia o potrzebie ustawicznego budowania i umacniania wspólnoty narodowej.
W święto 20-milionowej społeczności naszych rodaków poza granicami kraju warto pamiętać o roli i zaangażowaniu śp. prof. Andrzeja Stelmachowskiego – Marszałka Senatu RP I kadencji i prezesa Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w latach 1990-2008 – którego celem działań było odbudowanie zaufania i nawiązania współpracy opartej na partnerstwie i dialogu z emigracją niepodległościową oraz Polakami za wschodnią granicą „zapomnianymi” przez pół wieku przez władze PRL. Swoje obowiązki pełnił w atmosferze miłości i wielkiego szacunku do Polski Niepodległej. Tej idei, łączącej pokolenia Polaków zamieszkałych w kraju i na całym świecie, służył z determinacja i poświęceniem. Jego autorytet i droga życiowa to gotowe wzory do naśladowania. Był wielkim Polakiem i patriotą oraz wybitnym politykiem, oddanym sprawom rodaków poza granicami.
Ważnym dziedzictwem myśli i zaangażowania prof. A. Stelmachowskiego jest Karta Polaka. W dniu 12 kwietnia 2019 r. Sejm RP uchwalił ustawę o zmianie ustawy z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka. Ustawa będzie w najbliższym czasie przedmiotem obrad Senatu RP. Pierwotnie Karta Polaka była przygotowywana z myślą o Polakach mieszkających na Wschodzie. Nowelizacja skierowana jest głównie do tych, którzy zamieszkują kraje Europy i obu Ameryk. Dla większości osób mieszkających poza krajami byłego ZSRS, otrzymanie tego dokumentu będzie miało w pierwszym rzędzie charakter symboliczny, podkreślający ich kontakt z ojczyzną i narodem polskim. Liczymy, że już niedługo – po podpisaniu przez Prezydenta RP i ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw – ustawa wejdzie w życie a rozszerzenie działania Karty Polaka na wszystkie kraje świata stanie się normą prawną i ważnym przywilejem.
W piętnaście lat od wstąpienia Polski do UE mamy nowe zadania, ale także musimy stawić czoła nowym wyzwaniom. Pojawiają się także nowe potrzeby, na przykład wynikające z migracji, w tym szerokiego nurtu migracji poakcesyjnej. Priorytetowe staje się wsparcie na świecie nauczania języka polskiego, w języku polskim i wiedzy o Polsce. Konieczne jest upowszechnianie wiedzy nt. korzyści wynikających z dwujęzyczności. Rośnie znaczenie zwiększenia koordynacji i współdziałania Polonii i Polaków za granicą z działaniami Państwa Polskiego. Ważnym wyzwaniem jest zapewnienie polskiego głosu w ważnych i niejednokrotnie jednostronnych debatach historycznych. Ważne zadania dotyczą ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą. Rosnącego znaczenia nabiera rola i promocja polskiej obecności w świecie oraz popularyzowanie wkładu Polaków w rozwój świata i społeczności lokalnych oraz dokumentowanie polskich śladów poza granicami Kraju.
Rząd RP deklaruje aktywne i partnerskie współdziałanie z rodakami poza granicami kraju. Wyrazem zaangażowania Rządu RP jest Rządowy program współpracy z Polonią i Polakami za granicą w latach 2015-2020. Wiodąca rola w jego realizacji przypada Ministerstwu Spraw Zagranicznych. To ważne i naturalne, gdyż polska racja stanu nie może mieć lepszego oparcia, niż w partnerstwie licznej, bardzo aktywnej społeczności polskiej rozsianej po całym świecie. Sytuacja Polonii, jej sprawy i przyszłość są stałym przedmiotem działań polskiej dyplomacji.
Minister Spraw Zagranicznych Pan Jacek Czaputowicz w swoim expose w Sejmie w marcu br. stwierdził, że polityka polonijna, by przynosić pożądane rezultaty, musi być realizowana nie tylko dla Polonii, ale przede wszystkim z jej udziałem. Polska dyplomacja pragnie wzmocnienia roli Polonii, w tym przede wszystkim w kontekście przypadających w najbliższych latach rocznic narodowych oraz organizowanych za granicą obchodów umacniających pamięć i tożsamość. Doniosłe znaczenie ma realizacja projektów rocznicowych w ramach Programu Wieloletniego „NIEPODLEGŁA 2017-2022” oraz zwiększenie udziału środowisk polonijnych oraz polskich za granicą w promowaniu rocznic nawiązywania stosunków dyplomatycznych i współpracy bilateralnej II RP z państwami trzecimi.
W załączeniu przekazuję Państwu list z życzeniami skierowany przez Sekretarza Stanu w MSZ Szymona Szynkowskiego vel Sęk do Polonii i Polaków poza granicami kraju z okazji polonijnego Święta. Jednocześnie informuję, że Minister SZ J. Czaputowicz w dniu 2 maja przekaże specjalne życzenia dla Polonii, które wyemitowane zostaną na antenie TV Polonia.
Z wyrazami szacunku,
Stanisław Kargul
Radca-Minister, Konsul RP
Kierownik Referatu Konsularnego
Ambasada RP w Bratysławie
