Centrum Kultury i Języka Polskiego UMB w Bańskiej Bystrzycy
W Katedrze Języków Słowiańskich w Bańskiej Bystrzycy 12 grudnia miała miejsce niezwykła uroczystość – biblioteka w Centrum Kultury i Języka Polskiego przy Uniwersytecie Mateja Bela otrzymała imię Danuty i Jozefa Marušiaków.
Uroczystość swą obecnością zaszczycili ambasador nadzwyczajny i pełnomocny Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Słowackiej Krzysztof Strzałka oraz dyrektor Instytutu Polskiego w Bratysławie Jacek Gajewski. Gospodarzy reprezentował dziekan Wydziału Filozoficznego Mgr. Martin Schmidt, PhD.
Obecni byli także przedstawiciele rodziny patronów: Jana Marušiaková, córka Jozefa Marušiaka, oraz JurajMarušiak, syna Danuty i Jozefa Marušiaków, znanz słowacki politolog, który przybył wraz z żoną Sanją Zlatanović.
Zebranych przywitała Mgr. Anita Račáková PhD.,kierownik Katedry Języków Słowiańskich. Następnie głos zabrał ambasador Polski na Słowacji Krzysztof Strzałka oraz dziekan Wydziału Filozoficznego Mgr. Martin Schmidt, PhD.
Centrum Kultury i Języka Polskiego powstało 9 października 2012 roku z inicjatywy pracowników bańskobystrzyckiej polonistyki przy współudziale polskiej ambasady i Instytutu Polskiego w Bratysławie. Jego zadaniem jest propagowanie kultury polskiej i języka polskiego nie tylko na Uniwersytecie Mateja Bela, ale też w Bańskiej Bystrzycy i regionie.
Centrum współpracuje z polskimi oraz słowackimi instytucjami naukowymi i kulturalnymi, prowadzi też badania w dziedzinie polsko-słowackiego dialogu międzykulturowego. To tu wydawane jest pismo Język Polski i Kultura, w którego radzie redakcyjnej był również patron biblioteki Jozef Marušiak.
Ścisła współpraca państwa Marušiaków z Centrum Kultury i Języka Polskiego zaowocowała przekazaniem ich bardzo bogatego i bardzo różnorodnego księgozbioru bańskobystrzyckiej polonistyce.
Podczas porządkowania biblioteki dało się zauważyć profesjonalne zainteresowania jej właścicieli. Szczególną uwagę zwrócił fakt, że jest to księgozbiór wielojęzykowy. Są w nim książki polskie, słowackie, rosyjskie i czeskie.
Pokaźną część księgozbioru stanowią dzieła polskiej literatury pięknej z różnych okresów literackich. Mamy więc obok Kochanowskiego, Mickiewicza, Sienkiewicza, powieści Dygata, Konwickiego, Myśliwskiego czy też opowiadania Borowskiego. Podobnie jest z dziełami literatury rosyjskiej.
Tłumacz nie jest zwykłym czytelnikiem, ale świadomym odbiorcą literatury, orientującym się w skomplikowanej strukturze tekstu artystycznego. Stąd wiele pozycji z teorii literatury, jak chociażby należący już do klasyki Zarys teorii literaturyautorstwa Michała Głowińskiego, Aleksandry Okopień-Sławińskiej i Janusza Sławińskiego.
Cenną pozycją jest też dzieło Romana Ingardena O poznawaniu dzieła literackiego. Ważną częścią księgozbioru są oczywiście słowniki, przede wszystkim dwujęzyczne: słowacko – polski czy czesko-polski. Pomocne w pracy tłumacza są także słowniki języka polskiego. Jak bardzo, pokazuje nam ich wygląd, który zdradza, że często były wykorzystywane.
Najbardziej chyba Słownik języka polskiego pod redakcją Mieczysława Szymczaka. Przydatny w tłumaczeniach jest też Słownik frazeologiczny Stanisława Skorupki i oczywiście Słownik poprawnej polszczyzny Andrzeja Markowskiego.
Podczas uroczystości studenci przedstawili sylwetki patronów biblioteki. Przypomnijmy je krótko. Danuta Marušiaková pracowała w Polskim Ośrodku Informacji i Kultury w Bratysławie, a w pamięci słowackiej Polonii zapisała się jako współzałożycielka Klubu Polskiego i pierwsza redaktor naczelna „Monitora Polonijnego“.
Z kolei Jozef Marušiak był wybitnym tłumaczem literatury polskiej. Za swoją pracę zyskał wiele nagród, na przykład nagrodę Jána Hollého za powieści Wiesława Myśliwskiego Kamień na kamieniu (1989) i Widnokrąg (2007), nagrodę ZAiKS-u za osiągniecia w tłumaczeniu literatury polskiej i wreszcie nagrodę polskiego Ministra Kultury za popularyzowanie polskiej literatury na Słowacji.
Docent Mgr. Gabriela Olchowa, PhD. przypomniała, że dzięki wsparciu Instytutu Polskiego ten wybitny tłumacz prowadził na bańskobystrzyckiej polonistyce warsztaty tłumaczeniowe. Ich pokłosiem jest przekład dramatu Jerzego Pilcha Narty Ojca Świętego (Lyže svätého otca), który został opublikowany w antologii Poľská drama, wydanej w 2012 r. Studenci (już absolwenci), którzy brali udział w tych warsztatach, poszli śladem Mistrza i nadal przekładają teksty artystyczne.
Mieli wspaniałego Nauczyciela, który wyróżniał się szeroką wiedzą humanistyczną, filozoficzną, historyczną, literacką i językową. Dzielił się ze studentami swoimi doświadczeniami, ale także uważnie wsłuchiwał się w ich głos.
Uroczystość zakończyły dwa wykłady. Ambasador Krzysztof Strzałka swoje wystąpienie poświęcił współczesnym stosunkom polsko-słowackim, Juraj Marušiak zaś słowacko-polskie relacje po 1989 roku przedstawił z perspektywy słowackiej.
Jeszcze raz składamy podziękowania Darczyńcom za cenny księgozbiór, który będzie bardzo pomocny w kształceniu przyszłych tłumaczy języka polskiego.
Bożena Kotuła
Zdjęcia: Anna Miśniak, Mária Čičková
