SŁOWACKIE PEREŁKI
Szłam lasem, gdy w pewnym momencie ścieżka poprowadziła mnie na rozległą polanę, która kończyła się przepaścią. Przede mną roztaczał się wyjątkowo malowniczy widok na okolicę oraz stojący tuż przede mną stary, romański kościółek.
Ten niewielki kościół pod wezwaniem św. Michała Archanioła stoi na wzgórzu, na skraju stromego klifuwe wsi Dražovce, dziś dzielnicy Nitry,ok. 6 km od centrum miasta. Pochodzi z początku XI wieku, choć eksperci nie wykluczają jego wcześniejszego pochodzenia. Kościółek bowiem znajduje się na terenie zniszczonego słowiańskiego grodu obronnego, który istniał już prawdopodobnie w czasach Wielkich Moraw.
Ponadto podczas badań w narożnikach nawy odnaleziono pozostałości zaprawy z IX wieku.Oryginalna konstrukcja jednonawowego kościoła z absydą i wieżąuległa zniszczeniu, a na jej fundamentach w XII wieku zbudowano nową świątynię.
Do XIII wieku datowanych jest kilka znaczących modyfikacji w wyglądzie kościółka, m.in. dobudowanie do południowej ściany dodatkowej kondygnacji, zasłaniającej dotychczasowe okna, co spowodowało wybicie nowych wyżej. Jedno z nich, obecnie zamurowane, widoczne jest po lewej stronie od wejścia.
Dobudowaną część zburzono jednak w XV wieku i przywrócono okna oryginalne. Kolejnych znaczących zmian dokonano w 1780 roku, kiedy to rozbudowano wejście, przebudowano wieżę, oraz wymieniono wyposażenie wnętrza, w tym ołtarz. Kolejne prace remontowe zostały wykonane w XIX i XX wieku. Specjaliści zidentyfikowali dziesięć etapów budowy kościoła.
Zdziwiło mnie ciągłe przebudowywanie tego niewielkiego kościółka, którego długość wynosi zaledwie 10 m, a apsyda ma 2,9 m szerokości. Ciekawostką jest różnica między wysokością obecnej podłogi w kościele a podłogą pierwotnego budynku z XI wieku, która wynosi aż 90 cm. Interesująca jest też część dekoracji, zachowana na absydzie. W latach 90.przeprowadzono tu wiele badań archeologicznych. W pobliżu odkryto 55 starych grobów, w których znaleziono monety, biżuterię i części odzieży.
Usiadłam na kamieniu i podziwiałam wspaniały widok, roztaczający się z tego miejsca na pobliskie pola, łąki, a także nowo powstałe hale produkcyjne przemysłu samochodowego. Rozmyślałam, jak kiedyś musiała wyglądać celebracja liturgii w tym miejscu. Było to zapewne prawdziwie mistyczne doznanie. Szkoda, że po tym, jak w 1803 roku wybudowano nowy kościół w Dražovcach, ten pod wezwaniem św. Michała Archanioła przestał pełnić swoją pierwotną funkcję, a msza święta odbywa się tu jedynie raz w roku – w święto patrona.
Kościółek św. Michała dzięki znaleziskom archeologicznym, niepowtarzalnej atmosferze panującej w jego otoczeniu orazlokalizacji na skraju stromej skarpy jest nie tylko jednym z najstarszych i najciekawszych, ale i najbardziej malowniczo położonym kościółkiem na Słowacji.
Nie sposób go nie zauważyć, jadąc do Nitry, gdyż dominuje nad okolicą. Jego urok docenili artyści i filmowcy. Pojawił się na znaczkach pocztowych, dawnym banknocie o nominale 50 SKK. To tu kręcono też niektóre sceny do takich filmów, jak „Markéta Lazarova”, „Adam Šangal”, „Javor i Julian”, „Tacho”, „Láska na vlásku”, a także wideoklipy do utworów zespołu Tublatanka czy Gladiator.
I pomyśleć, że loskościółka był zagrożony, gdy pod rządami komunistów ze skały, na której stoi, wydobywano kamień do budowy linii kolejowej. Na szczęście protesty miejscowej ludności uchroniły ten unikatowy obiekt, który możemy podziwiać i dziś.
Magdalena Zawistowska-Olszewska
Zdjęcia: autorka
