Dwudziestego dziewiątego maja w historycznym budynku słowackiego parlamentu w Bratysławie odbyła się konferencja „Wkład Polski w upadek komunizmu”. Udział w niej wzięły m.in. była polska premier i minister sprawiedliwości Hanna Suchocka oraz posłanka do słowackiego parlamentu i była ambasador Słowacji w Polsce Magda Vášáryová.
Całość poprowadził Martina Bútora, dysydent i doradca prezydenta elekta Andreja Kiski. Konferencję, której celem było upamiętnienie 25-lecia upadku komunizmu w Polsce i Europie Środkowej, zorganizowała polska ambasada na Słowacji.
Gości konferencji, wśród których znaleźli się czołowi słowaccy dysydenci, m.in. prof. Miroslav Kusý, Ján Budaj, Ladislav Snopko, a ponadto przedstawiciele administracji publicznej, słowackiego parlamentu oraz ministerstw, think-thanków, wyższych uczelni, reprezentanci kultury i sztuki oraz uczniowie szkół średnich, biorący udział w konkursie na esej, przywitał ambasador RP w RS Tomasz Chłoń.
W krótkim przemówieniu wspominał on okres poprzedzający pamiętne częściowo wolne wybory w Polsce, które odbyły się 4 czerwca 1989 roku. „Byłem wtedy w wojsku, ale dokładnie pamiętam entuzjazm, który udzielił się wszystkim; każdy z nas czuł, że dzieje się coś wielkiego“ – powiedział polski ambasador. Z kolei prowadzący spotkanie Martin Bútora w swoim wystąpieniu podkreślił ogromny wkład Polski w przemiany w Europie Środkowej.
Głos zabrała też Hanna Suchocka, gość specjalny z Polski, która przypomniała nastroje towarzyszące tak znaczącemu wydarzeniu historycznemu, jakim były wybory z 1989 roku. Suchocka wspominała też pielgrzymkę papieża Jana Pawła II do Polski w 1987 roku, która wpłynęła na myślenie wielu Polaków, nie tylko w kwestiach wiary w Boga, ale też wiary w lepsze jutro ojczyzny.
W przedstawionym przez prelegentkę przeglądzie ważnych wydarzeń z tamtego okresu nie mogło zabraknąć wspomnień, dotyczących obrad Okrągłego Stołu. „Telewizja w wybiórczy sposób pokazywała ujęcia z obrad i dopiero wtedy poznaliśmy twarze tych działaczy opozycji, których głosy znaliśmy z audycji, nadawanych przez Radio Wolna Europa“ – konstatowała. Jej zdaniem żadnej innej kampanii wyborczej nie towarzyszyła tak specyficzna atmosfera, panująca wówczas w Polsce.
Lawina wydarzeń, które nastąpiły po czerwcu 1989, była imponująca: premierem został Tadeusz Mazowiecki, Polska odnowiła stosunki ze Stolicą Apostolską, powstał pakiet ustaw gospodarczych, zmieniono konstytucję, PZPR przestała pełnić kierowniczą rolę w państwie, a Polska Rzeczpospolita Ludowa stała się Rzeczpospolitą Polską.
„Zapominamy, ile osiągnęliśmy, ile się zmieniło w naszym kraju; cześć Polaków chciałaby korzystać z plusów kapitalizmu, ale zachować też same plusy z socjalizmu“ – oceniała Suchocka, po której głos zabrała Magda Vášáryová, podkreślająca rolę Polski, będącej inspiracją dla Słowaków w wielu dziedzinach.
-
- Konferencja „Wkład Polski w upadek żelaznej kurtyny“ (29. 5. 2014)
Była słowacka ambasador w Polsce wspominała lata 70. i 80. ubiegłego stulecia, kiedy to Słowacy spędzali czas w czytelni Ośrodka Kultury Polskiej w Bratysławie, gdzie mogli uzyskać informacje o różnych wydarzeniach, których nie podawały czechosłowackie media.
Przypomniała też kolejne fale entuzjazmu, związane z „Solidarnością“, które docierały do Czechosłowacji. „Pamiętam, jak na festiwalu filmowym w Wenecji dostałam od Daniela Olbrychskiego koszulkę z logo Solidarności. Kiedy wróciłam do Bratysławy, miałam problemy, bo ktoś mi w tej koszulce zrobił zdjęcie“ – wspominała.
„Po roku 1980 nastał czas cenzury w relacjach polsko-słowackich i choć w niektórych dziedzinach udało się ożywić relacje, to w kulturze jakby wciąż królowała cenzura“ – oceniła Vášáryová. Na zakończenie dodała: „Gdyby działacze Solidarności kalkulowali, czy opłaca się strajkować, walczyć, nigdy nie uzyskaliby wolności i niech to będzie wskazówką dla nas – dziś człowiek często waży decyzje pod względem opłacalności, zanim którąś z nich podejmie“.
W drugiej części spotkania dyrektor Instytutu Polskiego Andrzej Jagodziński przedstawił zwycięzców, ogłoszonego w styczniu 2014 r. konkursu na esej dla licealistów. Spośród 20 zgłoszonych prac wyłoniono 3 zwycięzców, którzy w nagrodę odbędą w tym roku wędrówkę śladami „Solidarności”, w ramach której odwiedzą Trójmiasto, Warszawę i Kraków. W konkursie tym dodatkowo wyróżniono trzy prace.
Małgorzata Wojcieszyńska
Zdjęcia: Stano Stehlik
