KINO OKO
„Wzruszyło mnie wyznanie jednego z bohaterów filmu, który z balkonu w Nowym Jorku obserwuje lecące do Europy samoloty i marzy o tym, by znaleźć się na pokładzie jednego z nich, by spotkać się z rodziną w Polsce.
Piękna jest też opowieść drugiego bohatera, który imał się różnych zawodów, by utrzymać rodzinę w Szwecji“ – tak zareagowała poseł Joanna Fabisiak na film „Skądinąd dziennikarze“ Piotra Latałły i Agaty Lewandowski, powstały podczas ubiegłorocznego XX Światowego Forum Dziennikarzy Polonijnych, a otwierający I Festiwal Filmowy EMiGRA. Festiwal ten odbył się w Oranżerii Pałacu w Wilanowie w dniach 25 – 29 września br. W jego ramach zaprezentowano zarówno wcześniejsze filmy o tematyce emigracyjnej, jak i produkcje nowe, nadesłane na konkurs.
„Uważam za sukces, że podczas pierwszej edycji imprezy do sekcji konkursowej zgłoszono 12 filmów z różnych zakątków świata“ – oceniła główna organizatorka przedsięwzięcia Agata Lewandowski. Przy okazji podkreśliła, że pomysł zorganizowania festiwalu filmów emigracyjnych zrodził się ponad rok temu, ale Fundacja na Rzecz Mediów Polskojęzycznych za Granicą „Wschód-Zachód” mogła rozpocząć przygotowania dopiero w czerwcu, kiedy udało się zebrać minimum środków finansowych na realizację projektu.
„Spotkałam się ze zdziwieniem, że coś takiego jak film emigracyjny istnieje, ale z drugiej strony z bardzo ciepłym przyjęciem i dużym zainteresowaniem“ – dodała Lewandowski, opisując etapy przygotowań projektu. Organizatorom chodziło głównie o zainteresowanie życiem emigrantów rodaków w Polsce.
„Film to uniwersalny środek, przemawiający do wyobraźni, a emigracja to kwestia, która dotyczyła, dotyczy lub będzie dotyczyła kogoś z rodziny, dlatego chcieliśmy pokazać, jak żyjemy w różnych krajach, jacy jesteśmy, jak wygląda emigracja i jakie jest jej często słodko-kwaśne oblicze“ – wyjaśniała.
Widownia mogła obejrzeć filmy nadesłane m.in. ze Stanów Zjednoczonych, Uzbekistanu, Nepalu, Kaszmiru, Szwecji, Danii, Polski. Ostatniego dnia jury ogłosiło wyniki konkursu. „Bardzo trudno było wybrać najlepszy film, bowiem wszystkie powstały z potrzeby serca“ – podsumowała organizatorka.
Podczas festiwalu zeprezentowano też film „Syberiada polska” w reżyserii Janusza Zaorskiego i w jego obecności. Interesujące było spotkanie z Rafaelem Lewandowskim – zdobywcą Paszportu Polityki, urodzonym we Francji reżyserem polskiego pochodzenia, który pokazał swoje filmy: „Piosenka i życie“ i „Bye, bye, Dublin“.
Oddzielny blok filmowy tworzyły filmy poświęcone polskim laureatom Oscarów: „Janusz Kamiński – szkic do portretu artysty“ w reżyserii Krzysztofa Bukowskiego i „Jan A. P. Kaczmarek“ w reżyserii Roberta Wachowiaka. Zaprezentowane zostało też „Tango” Zbigniewa Rybczyńskiego, nagrodzone w 1983 roku Oscarem w kategorii krótkometrażowego filmu animowanego. Projekcję poprzedzało spotkanie z Piotrem Latałłą, reżyserem, producentem programu telewizyjnego „Oblicza Ameryki“, emitowanego na antenie Polsat 2 International na całym świecie.
Organizatorzy zadbali też o młodą widownię, zapraszając uczniów lokalnych szkół ponadpodstawowych zarówno na projekcje filmowe, jak i spotkania z młodymi Polakami z Niemiec, Ameryki, Norwegii i Litwy.
Pięciodniowa impreza była dość urozmaicona. W jej ramach odbyła się też wystawa 60 obrazów, zatytułowana „Magia Wilna“, miasta od wieków łączącego tradycje kultury litewskiej, polskiej, żydowskiej, białoruskiej, rosyjskiej, ukraińskiej, tatarskiej i karaimskiej, a także recitale Evgena Malinovskiyego oraz Leonida Volodki. Natomiast dwa pierwsze wieczory poświęcone były poezji, którą zaprezentowali poeci z różnych stron świata.
„Przez 19 lat Romuald Mieczkowski z Wilna organizował festiwal poetycki Maj nad Wilią. Jego marzeniem było, by festiwal ten zaprezentować też w Warszawie. I tak powstał Maj nad Wilią i Wisłą, który w tym roku zakończył się we wrześniu poetyckimi wieczorami właśnie w Wilanowie“ – wyjaśniła Agata Lewandowski. Według niej to ciekawe połączenie dwóch rodzajów sztuki, które mogą się inspirować nawzajem. „Reakcje poetów na tę dziwną, oryginalną krzyżówkę były ciekawe.
Myślę, że wszyscy potrzebujemy inspiracji, w tym wypadku obraz może stać się inspiracją dla poetów, zaś słowo dla tych, którzy pracują nad filmami“ – powiedziała główna organizatorka, dodając, że przybyli z różnych krajów świata uczestnicy festiwalu powiedzieli jej, iż stał się on dla nich inspiracją do realizacji filmów, przedstawiających emigrantów w krajach ich zamieszkania. Festiwal zakończył monolog kabaretowy wiecznie powracającego z USA Grzegorza Heromińskiego.
Patronat nad imprezą sprawowali: Senat RP, TV Polonia, Polskie Radio dla Zagranicy oraz cała rzesza mediów polskich za granicą, w tym „Monitor Polonijny“. Zdaniem organizatorów – Agaty Lewandowski i Romulada Mieczkowskiego – ten nowatorski projekt, łączący dwa rodzaje sztuki, poezję i film, czyli słowo i obraz, to pierwszy festiwal o Polakach na całym świecie i dla Polaków na całym świecie. Wydaje się, że uczestnicy wrześniowej imprezy podzielają zdanie jej pomysłodawców, czego dowodem będą zapewne kolejne edycje festiwalu.
Małgorzata Wojcieszyńska, Warszawa
Zdjęcia: Stano Stehlik
Poezja w Oranżerii – w poetyckim spotkaniu wzięli udział: Maciej Mieczkowski (Litwa), Romuald Ławrynowicz (Litwa), Tadeusz Rawa (Szwecja), Leokadia Komaiszko (Belgia), Karolina Francois (Syria), Lam Quang My (Wietnam), Jazep Januszkiewicz (Białoruś), Joanna Kasperska (Polska-Warszawa), Józef Pless (Niemcy), Barbara Gruszka-Zych (Polska-Katowice), Krystyna Lenkowska (Polska-Rzeszów), Bożena Intrator (Austria, USA) oraz poeci z Poznania: Danuta Bartosz, Maria Duszka, Kalina Izabela Zioła i Paweł Kuszczyński.
Nagrody i wyróżnienia
Jury I Festiwalu Filmów Emigracyjnych EMiGRA – Warszawa-Wilanów 2013 w składzie: przewodniczący – Piotr Latałło (USA), członkowie – Romuald Mieczkowski (Litwa), Ewa Malinowska (Polska), Sławomir Sobczak (USA-Polska), Agata Lewandowski (Niemcy) ogłosiło następujący werdykt:
„Honorową nagrodę otrzymuje za swoją wieloletnią działalność, siłę przetrwania i epicką impresję Tak to było – polska telewizja z Danii i jej twórcy Roman Śmigielski i Marian Hirschorn.
Spośród nadesłanych utworów zawodowych twórców nagrody otrzymują następujące filmy: Walc z Miłoszem – reż. Joanna Hollender i Bo Persson,Tylko Ja wróciłem – Józef Szarfman – reż. Dariusz Migalski, Kto ty jesteś? – reż. Małgorzata Piekarska, Powrót taty – reż. Barbara Medejska.
Za wyjątkowo interesujący, nowatorski projekt jury uznało pracę Rozmawiając z Anilem Marty Kotlarskiej, jedynego fotografa percepcyjnego w Polsce, która w ramach swoich działań artystycznych oddała kamerę w ręce młodego Hindusa, pokazującego nam swoje życie codzienne w Nepalu.
Wyróżnienie za film popularyzujący wyjątkowe wartości patriotyczne wśród młodzieży polskiej na Białorusi jury przyznało obrazowi Byliśmy uczciwi, czyści i odważni, reż. Anna Panisheva i Viera Dziemieńczuk.
Z kolei nagroda publiczności za całokształt pracy twórczej, a szczególnie filmy dotyczące tematyki emigracyjnej: „Szczęśliwego Nowego Jorku”, „Jezioro Bodeńskie” oraz „Syberiadę polską”, przyznana została Januszowi Zaorskiemu, którego poproszono o objęcie patronatu nad przyszłymi edycjami EMiGRY.
Laureaci wszystkich nagród otrzymują zaproszenie na cztery dni do Wilna, na przyszłoroczny XXI Międzynarodowy Festiwal Poezji Maj nad Wilią“.
