BLIŻEJ POLSKIEJ KSIĄŻKI
Prawdziwym kibicem piłki nożnej się nie bywa, kibicem futbolu się jest i to niezależnie od tego, czy są mistrzostwa, czy nie, bo – jak mawiał trener Liverpoolu Bill Shankly – dla kibica piłka nożna to coś więcej niż sprawa życia i śmierci. Gdy więc opadną emocje i ekrany telewizorów stracą tę magiczną moc, dzięki której przyciągały miliony kibiców w czasie Mistrzostw Europy 2012, gdy wszystko już będzie jasne – zarówno te wielkie wygrane, jak i równie wielkie przegrane – nadejdzie czas refleksji i wspominania, kiedy to warto sięgnąć po książki, nie tylko uzupełniające naszą wiedzę o piłce nożnej, ale dostarczające też równie silnych przeżyć.
Z całą pewnością nie zawiedzie się czytelnik, który wybierze książkę z wydanej przez Spółdzielnię Pracy POLITYKA kolekcji „Złota Jedenastka”, na którą składa się jedenaście starannie wyselekcjonowanych piłkarskich lektur, napisanych przez polskich i zagranicznych autorów. Zaletą tej kolekcji jest m.in. ukazanie tak jasnej, jak i ciemnej strony futbolu.
„Złotą Jedenastkę” otwierają Mecze, które wstrząsnęły światem. W książce tej wybitny polski dziennikarz sportowy Stefan Szczepełek, pisząc o 30 spotkaniach piłkarskich, które weszły do historii futbolu, nie pomija i wielu innych, które zapisały się w pamięci kibiców, np. spotkania Argentyna – Anglia z 1986 roku, kiedy to dwie bramki strzelił Maradona, czy meczu RFN – Włochy z 1970 roku, gdy w dogrywce padło aż pięć goli. Autor, opisując mecze, wspomina też o ich głównych aktorach – piłkarzach i ich życiu, które nie kończy się na boisku.
Książka 50 legend futbolu (t. 2) to 50 sylwetek piłkarskich gwiazd, zawodników, którzy zakończyli już swe kariery, ale w czasach, kiedy biegali po boiskach, miliony chłopców marzyło by im dorównać, by stać się drugim Beckenbauerem, Cruyffem, Deyną czy Platinim.
Poczet wybitnych, choć czasem kontrowersyjnych piłkarzy XX wieku rozpoczyna portret żyjącego w epoce przedtelewizyjnej Ricarda Zamory, o którym pisano wiersze i śpiewano piosenki, a kończy się na Romario. W książce znajdują się też portrety polskich piłkarzy – Bońka, Deyny, Laty czy Lubańskiego. Autorzy szkiców piszą o wielkich karierach gwiazd, nie zapominając też o ich upadkach z futbolowego nieba.
Dwie gwiazdy największego formatu zostały przedstawione w osobnych książkach; w przypadku Diego Maradony jest to biografia napisana przez Jimmy’ego Burnsa, zatytułowana Ręka Boga (t. 6). Natomiast Edson Arantes de Nascimento, czyli legendarny Pelé, przedstawia się sam w książce Pelé. Autobiografia (t. 3), która jest pasjonującą opowieścią o całym jego życiu – od biegania za szmacianką, marzeń o piłkarskiej karierze, przewodzeniu drużyny Bosonogich po namaszczenie na króla futbolu i przyznaniu mu przez brazylijski kongres statusu dobra narodowego. Pelé pisze szczerze i bez ubarwień o swym życiu także poza boiskiem i o swych przegranych wojnach, gdy piastował stanowisko ministra sportu.
Tom 8. „Złotej Jedenastki” to romantyczna historia futbolowego Kopciuszka, Meksykanina Santiago, mieszkającego w Kalifornii, marzącego o zaprezentowaniu swych umiejętności piłkarskich w którejś ze znanych lig piłkarskich. Sen ten udało mu się urzeczywistnić dzięki pomocy ludzi dobrej woli, ale droga na szczyty sławy, o której pisze Robert Rigby w książce Gol, nie była ani prosta, ani łatwa.
Książki Piłkarski poker. Futbolowy biznes bez maski, napisana przez Jerome’a Jessela, dziennikarza śledczego, i Patricka Mendelewitscha, byłego pośrednika piłkarskich transferów (t. 5); Blaski i cienie futbolu, autorstwa Eduarda Galeana (t. 9), oraz Jak futbol wyjaśnia świat, czyli niebanalna teoria globalizacji Franklina Foera (t. 10) sprowadzają nas z piłkarskiego nieba na ziemię – jeżeli ktoś jeszcze wierzy w szlachetność sportu, to ta wiara po ich lekturze będzie przynajmniej zachwiana.
Autorzy na podstawie udokumentowanych materiałów piszą w nich o ciemnej stronie futbolu – korupcji, nepotyzmie, fałszerstwach, o otaczających ten sport stadionowych chuliganach, oszustach, blagierach, żądnych zysku, władzy czy zemsty działaczach, o tym, jak za sprawą piłki nożnej często budzą się mroczne strony ludzkiej natury. Po te książki niewątpliwie sięgną nie tylko kibice i nie rozczarują się ich zwartością, choć pewnie trochę posmutnieją.
Odwrócona piramida. Historia taktyki piłkarskiej, autorstwa Jonathana Wilsona (t. 11), ucieszy czytelników zainteresowanych historią futbolu, gdyż ukazuje ewolucję piłkarskiej myśli taktycznej, rozwój futbolowej taktyki przez pryzmat ludzi, którzy ją tworzyli, ujawnia też kulisy budowania legendarnych drużyn. O książce tej redaktor „Polityki” Marcin Piątek pisze, że jest zbiorowym portretem trenera, „człowieka opanowanego myślą o zwycięstwach, które nie są dziełem przypadku, ale efektem przemyślanego planu”.
Polskim trenerem, o którym mówiło się, że do trenerki ma szósty zmysł, był Kazimierz Górski – twórca największych sukcesów w historii polskiej piłki nożnej. Górski mawiał o sobie, że do piłki nożnej się urodził, co zresztą potwierdza opowieść o nim Kazimierz Górski. Z piłką przez życie, napisana przez Tomasza Ławeckiego (t. 4).
W bibliotece prawdziwego kibica nie może zabraknąć 7. tomu „Złotej Jedenastki” – książki Stefana Szczepłeka Polska! Biało-czerwoni. To historia polskiego futbolu, widziana oczami znawcy i miłośnika. Wieloletnie doświadczenie dziennikarskie autora, umiejętne wykorzystanie archiwaliów międzywojennych, relacji uczestników wydarzeń futbolowych, wspomnień i anegdot sprawiają, że nie jest to historia sucha, ale barwne, niezwykle interesujące opowiadanie o biało-czerwonych, o ich wzlotach i upadkach.
Staranny dobór tematów, kompetencja autorów poszczególnych tomów Książkowej Kolekcji Piłkarskiej „Złota Jedenastka” usatysfakcjonują niewątpliwie każdego czytelnika.
Danuta Meyza-Marušiak
